Narodziny dziecka to bardzo emocjonujące chwile. Młodzi rodzice bacznie obserwują swoją pociechę z troską o jej prawidłowy rozwój. Jedną z bardziej wyczekiwanych chwil jest pojawienie się pierwszego zęba. Proces wyrzynania się zębów mlecznych może być trudny, sprawiać ból oraz utrudniać normalne funkcjonowanie dziecku. Rodzice często obawiają się, że nie będą w stanie ulżyć dziecku w cierpieniu. Kiedy można spodziewać się pierwszego zęba u noworodka i jak rozpoznać początek ząbkowania? W jaki sposób można złagodzić objawy ząbkowania?
Kiedy pojawiają się pierwsze zęby u niemowlaka?
Na to pytanie nie można odpowiedzieć jednoznacznie, gdyż rozwój każdego dziecka jest sprawą bardzo indywidualną. Kiedy ząbkowanie rozpoczyna się najczęściej? Statystycznie okres ten przypada między 6. a 10. miesiącem życia. Nie oznacza to jednak, że pierwsze zęby nie mogą pojawić się w 3. miesiącu lub nawet wcześniej. Sporadycznie zdarza się, że dziecko może urodzić się już z zębem mlecznym. Kiedy powinien zaniepokoić nas brak ząbkowania u niemowlaka? Jeżeli ząbkowanie u niemowlaka nie rozpocznie się do końca 18. miesiąca życia dziecka, to warto jest skonsultować się z lekarzem i rozpocząć diagnostykę przyczyny opóźnienia.
Podział ząbkowania
Wyróżnia się kilka rodzai ząbkowania, ze względu na czas pojawienia się pierwszego zęba. Zgodnie z tymi założeniami wyróżniamy:
- ząbkowanie przedwczesne. Zęby wyrastają w życiu płodowym lub podczas okresu noworodkowego.
- ząbkowanie wczesne. Zęby pojawiają się między 3-4 miesiącem życia.
- ząbkowanie o czasie. Zęby pojawiają się między 5-8 miesiącem życia.
- ząbkowanie opóźnione. Zęby pojawiają się między 9-11 miesiącem życia.
- ząbkowanie późne. Zęby pojawiają się po 12. miesiącu życia.
Czym różnią się zęby mleczne od stałych?
Każdy człowiek posiada dwa rodzaje uzębienia, a mianowicie zęby mleczne oraz stałe. Zęby mleczne wyrzynają się w okresie niemowlęcym i towarzyszą nam do około 8 roku życia, kiedy rozpoczyna się proces wyrzynania zębów stałych. Pierwszą podstawową różnicą pomiędzy zębami mlecznymi a stałymi jest ich ilość. Zębów mlecznych mamy 20 (po 10 w każdej szczęce), zębów stałych posiadamy 32 (po 16 w szczęce górnej i dolnej). Drugą różnicą jest stopień zmineralizowania zębów. Zęby mleczne są słabiej zmineralizowane przez co są bardziej podatne na uszkodzenia oraz próchnicę.
Ząbkowanie – kiedy jakie zęby się wyrzynają?
Ząbkowanie u niemowląt przebiega zazwyczaj zgodnie z pewnym schematem. W pierwszej kolejności pojawiają się dolne pierwsze siekacze, tak zwane jedynki. Zaraz po nich pojawiają się górne pierwsze siekacze. Zasadniczo pierwsze pojawiają się zęby ulokowane na dolnej szczęce, a zaraz za nimi ich odpowiednik na górnej szczęce. Nie jest to jednak regułą i jeżeli u naszego dziecka w pierwszej kolejności pokaże się ząb na górnej szczęce to nie powinniśmy się martwić. Kiedy możemy spodziewać się kolejnych zębów?
- dolne pierwsze siekacze (jedynki) – wychodzą pomiędzy 6. a 10. miesiącem życia,
- górne pierwsze siekacze (jedynki) – wychodzą pomiędzy 8. a 11. miesiącem życia,
- siekacze boczne (dwójki) – wychodzą pomiędzy 8. a 12 miesiącem życia,
- kły – wychodzą pomiędzy 16. a 20. miesiącem życia,
- pierwsze zęby trzonowe – wychodzą między 12. a 16. miesiącem życia,
- drugie zęby trzonowe – wychodzą między 20. a 30. miesiącem życia
Ząbkowanie – objawy
Możliwe jest wyrzynanie zębów bez odczucia dyskomfortu oraz bólu, niestety takie przypadki stanowią niewielki procent z całości. Kiedy wychodzą zęby u niemowlaka to możliwe jest zaobserwowanie pewnych charakterystycznych objawów. Maluch w tym czasie może być niespokojny i marudny, zauważyć można również wzmożone wydzielanie śliny oraz wkładanie rączek oraz różnych napotkanych przedmiotów do buzi. Dziąsła mogą stać się rozpulchnione i zaczerwienione. Dziecko może odczuwać ból przez co może cierpieć na brak apetytu, czuć nudności, mieć wymioty, biegunkę lub zaparcia. Pojawiają się trudności ze snem lub częste wybudzenia nocne. Bardzo częstym objawem towarzyszącym jest gorączka lub stan podgorączkowy. W tym przypadku należy jednak zachować szczególną ostrożność, gdyż gorączka może być również objawem przeziębienia lub innej infekcji wymagającej konsultacji lekarskiej oraz leczenia.
Domowe sposoby przynoszące ulgę podczas ząbkowania
Kiedy ząbkowanie rozpocznie się, a przykre objawy zaczną w znacznym stopniu utrudniać codzienne funkcjonowanie, rodzice zaczynają poszukiwać rozwiązań mogących przynieść ulgę. Istnieje wiele metod, które możemy wypróbować. Do najbardziej popularnych zaliczyć możemy:
Gryzaki
Obecnie na rynku dostępnych jest wiele rodzajów gryzaków dedykowanych dla niemowląt. Gryzaki posiadają różne faktury oraz twardość. Dobrze, aby dziecko mogło przetestować różne formy i wybrać tą, która przynosi mu największą ulgę. Gryzaki najczęściej wykonane są z gumy, silikonu lub drewna. Dobrą alternatywą są również gryzaki gumowe, które we wnętrzu zawierają żelowy wkład. Takie gryzaki można przed podaniem ich dziecku schłodzić w lodówce. Chłodny gryzak podziała znieczulająco na obolałe dziąsła dziecka.
Warzywne gryzaki
Czas pojawiania się zębów u niemowlaka zbiega się w czasie z rozszerzaniem diety, dlatego dobrym pomysłem będzie przygotowanie naturalnych gryzaków z twardych warzyw np. marchewki, pasternaka lub pietruszki. Surowe warzywo należy pokroić w dość duże słupki, aby ograniczyć ryzyko zadławienia. Dzięki temu niemowlę będzie masowało dziąsła oraz pozna nowe smaki.
Ziołowe okłady
Wyrzynaniu zębów może towarzyszyć stan zapalny i podrażnienie dziąseł. Do przygotowania ziołowego okładu będzie potrzebna nam czysta pieluszka tetrowa oraz zioła do zaparzania zakupione w aptece np. rumianek lub szałwia. Zioła zaparzamy zgodnie z instrukcją producenta i odstawiamy do ostygnięcia. Następnie róg czystej pieluchy tetrowej nasączamy we wcześniej przygotowanym naparze i podajemy dziecku do gryzienia. Zioła wykazują działanie antybakteryjne i przeciwzapalne. Jeżeli dodatkowo chcemy osiągnąć działanie znieczulające to zamoczoną pieluchę możemy umieścić na chwilę w lodówce, aby się schłodziła.
Silikonowe nakładki na palec
Obecnie w sklepach dostępne są silikonowe nakładki na palec rodzica, które wyposażone są w delikatne silikonowe włoski. Rodzic może wykonać delikatny masaż dziąseł przy użyciu tej nakładki. Za jej pomocą można również myć zęby dziecka po ich pojawieniu się.
Żele znieczulające z apteki
Jeżeli żadna z powyższych metod nie przynosi oczekiwanych rezultatów to można wyposażyć się w specjalne żele znieczulające dla niemowląt. Żele te posiadają środek miejscowo znieczulający oraz substancje łagodzące stan zapalny.
Kiedy należy rozpocząć higienę jamy ustnej u niemowlaka?
Proces higieny jamy ustnej powinniśmy rozpocząć zaraz po narodzinach dziecka, a więc już w okresie noworodkowym. Dopóki u dziecka nie pojawi się pierwszy ząb, higienę możemy przeprowadzać z wykorzystaniem jałowego gazika oraz soli fizjologicznej. Jałowy gazik należy owinąć wokół palca, a następnie zmoczyć go solą fizjologiczną. Palcem oczyszczamy dziąsła, język, policzki oraz podniebienie dziecka. Higienę jamy ustnej powinniśmy wykonywać codziennie, najlepiej podczas wieczornej rutyny. Po pojawieniu sie pierwszego zęba warto jest zakupić silikonową nasadkę lub specjalną szczoteczkę do zębów dla niemowlaków oraz pastę do zębów dostosowaną do wieku dziecka. Należy pamiętać, że już po pojawieniu się pierwszego zęba istnieje ryzyko wystąpienia próchnicy, dlatego zęby powinny być oczyszczone po ostatnim posiłku przed snem, a nocne jedzenie powinno zostać w miarę możliwości ograniczone.
